Lagu Iban

Wednesday 28 March 2012

Pupu Ensera Tauka Cerita dalam Jako Iban






Leboh Sir James Brooke, iya nya bansa orang putih ke datai ari England lalu dipadu ka perintah menua Brunei diasoh nyadi Raja ti Keterubah Merintah menua Sarawak dalam tahun 1841 nyentuk ka tahun 1868, iya sigi udah nemu bala bansa Dayak Bidayuh endang udah balat bendar terbunsa merinsa sekumbang ke kena pegai perintah menua Brunei sereta enggau bala bansa Laut(Melayu) di menua Kuching ke udah angkat ngelaban perintah Brunei.
Ketegal ari pengawa Sir James Brooke ke udah mujor nulong tuai bansa Laut(Melayu) ke benama Raja Muda Hassim enggau Pengiran Badrudin ngalus ka pengachau tu, dia iya lalu digelar “Raja” sereta diasoh perintah menua Brunei merintah megai menua berengkah ari Tanjung Datu nyentuk ngagai Sungai Samarahan.
Leboh rambau tu bala bansa Iban ari menua Saribas enggau Skrang endang agi udu bendar ngereja pengawa ngayau enti leboh sida iya ke merau tauka bedarat ketegal ti bemunsoh nampong bekau laya sida ari pun nya tadi enggau Perintah Brunei sereta enggau bansa bukai ke udah sama ngaku ngumbai sida iya nya tadi munsoh. Nyadi tusah bendar menua Sarawak enggau Perintah Brunei ketegal penyarut ke baka tu, nya alai Sir James Brooke seduai Admiral Keppel lalu mai bala serang Perintah menua Sarawak dulu nyerang ngalah ka menua Saribas.
Di menua Saribas sida iya dulu ngalah ka kuta Rekaya Pemancha Dana Bayang di menua Nanga Padeh kena 10 June, 1843. Udah ke mujor ngalah ke tuai bansa Iban ke benama Rekaya Pemancha Dana Bayang di Nanga Padeh, bala serang Raja Perintah Sarawak lalu nyurut kediri ke ili lalu mudik ngagai menua Batang Paku lalu mujor ngalah sereta nunu rumah panjai bala tuai bansa Iban ke benama Linggir Mali Lebu kena 12 June, 1843. Leboh ke ngalah ke rumah panjai sida Linggir Mali Lebu tu di menua Karangan Pinggai, di menua Batang Paku dia bala Raja bisi nunu kenyali tuai niang Sang laki Salaka ke abis angus empa api.
Udah Batang Padeh enggau Batang Paku alah, bala Raja Perintah Sarawak lalu nyerang ngundor ke ili ka agi ngagai menua Batang Rimbas. Di menua Nanga Tawai sida Raja Perintah Sarawak balat bendar betempuih belaban enggau bala tuai bansa Iban ke benama Rekaya Gun ke digelar Mangku Bumi enggau Rekaya Antau ke digelar Linggang Nengri. Nyadi kuta tuai bansa Iban dua iko tu alah dalam Batang Rimbas kena 15 June, 1843. Nyadi bala serang Raja Perintah Sarawak ke mujor ngalah ka Saribas iya nya bansa Dayak Bidayuh enggau bala anembiak Temenggong Jugah ari menua Lundu ke bechampur begulai enggau bala bansa Laut(Melayu) menua Sarawak(Kuching).
Pulai bala Raja ke mujor ngalah ka menua Saribas , sida iya lalu agi mansang nyerang ngalah ke menua Batang Skrang enggau Undup. Nyadi bala tuai bansa Iban ke benama Libau Rentap sigi nan kediri di menua Karangan Peris, ba menua Skrang. Leboh orang ke begau ketegal penyarut ke nyadi tu dia Tuan Steward, Tuan Ward enggau Datu Patinggi Ali mati. Ari menua Batang Skrang bala Raja lalu undor sereta ngalah ka bala Sherif Sahap dalam menua Undup. Sida nadai tentu belaban leboh ke betempuh nya tang semua bala Raja ke parai di menua Batang Skrang lalu ditumbak ka dalam menua Undup magang.
Udah bekau serang kayau Raja Perintah Sarawak ke mujor tu nya baru bala tuai bansa Iban ke benama Rekaya Gasing, Linggi enggau Sandom tuai menua Skrang Ili lalu nundok ka perintah. Tang tuai bansa Iban siko ke benama Libau Rentap seduai Bulan Apai Jelani endang mati idup enggai nyerah nundok ngagai Raja Perintah Sarawak nya. Seduai iya agi mengkang ngelaban perintah taja pan Bulan Apai Jelani tu suah ngembuan penemu aum juak enggau Libau Rentap.
Nyadi menua lalu mansang kachau sekachau, nya alai tuai bansa Iban ke benama Mujah ke bensumbar Buah Raya lalu angkat ari menua Ulu Skrang lalu pindah ngagai menua Batang Paku. Iya lalu diau enda lama di menua Ulu Anyut, tang udah nya lalu pindah baru ngagai menua Julau laban menua Batang Paku udah kelalu maioh orang nguan.
Udah bala Raja Perintah Sarawak pulai ngalah ka menua Saribas enggau Skrang, dia Linggir Mali Lebu lalu ngulu bebai ka tuai bansa Iban ari dua bengkah menua nya bebaik enggau Tuan Raja ke Sarawak(Kuching). Leboh ke bebaik tu, Linggir Mali Lebu lalu diasoh Tuan Raja mai siti surat pulai nuju tuai tuai bansa Laut (Melayu) ke benama Laksamana Amir di menua Paku, Laksamana Omar di menua Rimbas, Datu Patinggi Dol di menua Rantau Anak, Abang Mansur seduai Satiangsa Lamudin di menua Betong enggau tuai bansa Iban ke benama Rekaya Pemancha Dana Bayang seduai Unal Bulan di menua Padeh enggau di menua Layar. Nyadi utai ke upah iya ke ngereja pengawa ngemesai nya ke diasoh Tuan Raja, iya nya iya diberi siti samenting kesumba kuning enggau generang beujok buok sepuchok.
Apin lama udah ke bekau bebaik tu, tuai bansa Iban ke benama Rekaya Rabong ari menua Skrang lalu nyerang baru ngalah ke menua Banting dalam pegai menua Lingga. Leboh ke nyerang ngayau tu iya bisi bulih pala munsoh tiga puloh lima igi. Nyadi serang iya tu dibantu semua tuai tuai kayau bansa Iban ari menua Saribas enggau Skrang.
Udah Rekaya Rabong ke nujor nyerang ngalah ke menua Banting, dia Linggir Mali Lebu lalu nurun ari menua Batang Paku ngagai Tuan Raja ke Sarawak(Kuching) lalu minta diri nyerang ngalah ka menua Lundu tauka menua Semarahan awak ke iya bulih pala kena ngetas ulit. Nyadi peminta iya tu dikemendar ka Tuan Raja, nya alai sepemulai nya Linggir Mali Lebu enggau bala anembiak iya lalu munoh bansa Laut(Melayu) ke benong berikan di Nanga Sungai Sarawak tiga iko.
Pia mega sama betunda udi enggau pengawa tu, bala Rekaya Pemancha Dana Bayang lalu betempuh ngelaban bala Rekaya Temenggong Jugah ari menua Lundu ba Nanga Batang Lupar. Leboh bala Rekaya Temenggong Jugah ba rantau jalai pulai deka ngalah ka menua Skrang ke lalu betemu enggau bala Rekaya Pemancha Dana Bayang ke benong pulai deka ngalah ke menua Lundu. Leboh ke betempuh tu sida iya nadai tentu maioh parai laban sida iya betempuh dirantau ai.







TAJU REMAUNG 
Ditusun sereta dibali: Pengajar Jaime Egit, SMK Song, 96850 Song, Kapit (2008) 


Lebuh maya bejalai tauka di rumah, enti tetemuka tinchin, marik, duit, buah enggau utai bukai endang enda tau diambi. Ukai semina diambi, dijengkau tauka dijapai pan enda tau. Kenu ku orang tuai, dikena nyeliahka diri kena panjuk tauka taju remaung. 
     Kenu ku cherita, indu bansa Iban ti diau di menua pesisir kelebih agi menua Bagi Sarikei selalu baum bejalai enggau pangan diri. Bala indu dara nyau bekangau, beterauh bebai pangan diri mansai. “Aram wai, sama bejalai kitai, mansai!” pia ku sida ke indu. Peda beterebas bala indu nurun bebai pemansai.
     Kepuas ke bejalai, sida pan datai di Sungai Kara. Ai sungai chiru sereta dalam ai nya mayuh ikan gemian baka enseluai, buing, kenyulung enggau ikan bukai. Enti benasib, suah mega sida bulih ikan besai. Lapa dih, sida pan belabuh mansai. Kaus ke ulu, kaus ke ili peda mayuh amat ikan enggau undang. Ke ulu agi, bisi agi. Peda udah murit raga mit. Ke ulu agi, mayuh agi. Enda berasai datai ba Nanga Tisang. Asaika enggai mih sida pulai. Nyau bebungai asai ati. Benung bepilihka ikan, dia siku antara sida ke benama Tambung lalu bejaku, “Wai...nyau begeriuk perut aku. Tak enda ulih tat. Pulai dulu aku.” Amat ga tudah tuai, ketegal ke sakit jugal, nya mih nangi takutka sakit jugal nyau mulan tauka datai baru. Ukai nya semak rumah ari hospital. 


     “Au, dulu mih nuan akih. Jimatka bejalai. Kami nitih dudi. Kami tu agi deka mansai. Bisi endar ikan enggau undang ba sungai tu,” ku Remi nyaut. Iya endang lama udah nemu penusah ke nuntung kaban iya Tambung. Ari mit sampaika besai, nadai kala beserara indah baka isi enggau kukut. Anang ke nyadi mayau engau ukui pan enda kala, nadai kala besengki jaku belaya enggau pangan diri.

"Au" ku Tambung. Udah madah, iya lalu mupuk bejalai. 
     Maya bejalai, dia Tambung datai ba kerangan siti. Dia iya tepedaka buah sibau mansau nyau bekechinang mayuh bendar baka ke diaraka orang ti baru pulai ngembuah ba atas kerangan nya. Enda chechamang tudah Tambung lalu nyengkau sepating sibau. Dikupak iya sigi buah sibau lalu dikanit. “Manis,” ku iya bejaku kediri berandau nengali. Mapar aja umbang sibau di atas kerangan. Laluh buah sibau dibai Tambung pulai ke rumah. Igi buah sibau disimpan ba pemansai lalu iya ke agi bepating diengkah ba bau baka ke ngesan lumpung kayu.
     Datai di rumah, indai Tambung tekenyit meda anak iya pulai mansai mai buah sibau laban maya nya ukai musim buah. “Parai kitai! Dini nuan bulih buah sibau mansau nya Endu? Diatu ukai musim buah. Alit bendar ati aku. Nyau ukai ikan ke dibai nuan tang buah sibau. Kada enda taju remaung dibai nuan tu. Iga nuan bangat enda ingatka ajar niang ini nuan suba. Badu nuan makai utai sengapa,” ku indai iya kutap-kutap bejaku nganu tudah Tambung. 


     Nama dih, Tambung tak semina kekesap aja. Asaika dipandam orang dada. Tekelalu kesal. Nesal laban enda berunding dulu sebedau ngereja pengawa. Amat ga tudah nyawa, bangat bam. Jari jampat amat ngambi utai orang. 
     Indai Tambung endang sigi indu ke beberita sikar lebuh ngereja pengawa. Betesau mih tudah tuai ngagai sepintu-sepintu bilik. Bebai ngaga pintu kuta. Tiga puluh serak pintu kuta digaga sida serumah. Enda nganti ke apus hari sehari nya, dinga udah bekedui nyawa indu nyabak ari dalam bilik. Bekedanja derap kaki bala sida ke indu enggau anak mit sebelah ruai nuju bilik sida Tambung. 
     “Nama utai bangat dikebegauka kita uchu,” pia ku aki Ungkuk ti baru pansut ari bilik Tuai Rumah.
     “Tambung aku. Udah nadai,” pia ku saut anak mit siku ka benama Entigar.
     “Na...dai. Er...kini penunga iya. Nama iya enggau sida Sulan mansai tadi dih,” Palui kita tu. Nadai ibuh dikebegauka nya. Udah nurun mansai iya,” ku aki Ungkuk majak ka penemu iya. 
     “Ukai pia aki. Tambung udah dibunuh remaung. Pala kena pumpung. Parai! Taju remaung,” pia ku anak mit nya. 
     Nya mih aki Ungkuk lalu dedui nyabak baka anak mit ngenang pemarai Tambung. Dara bungas sida serumah. Mati nengali hari, parai nengali lemai, . Bangkai iya lalu disenggai. 
Bisi siku menyadi bujang Tambung ke benama Laja deka bebalas laban ti kasih meda bangkai menyadi iya enda bepala. Dia iya ngasuh sida serumah bedayaka iya lalu enda ngasuh nganjung bangkai menyadi iya. Semua engkerabun, ubat pengering tubuh, dinding bulu sida serumah ke bisi disimpan sida serumah abis diunsut ba tubuh Laja. Laja lalu bepasuk baju, betangkin ke duku ilang. Uh... bula orang indu enda tekait ati meda penyigat Laja. Naka pengering-ngering tubuh Laja lengkap ngena ngepan kena ngayau. Ngayau remaung.


     Laja lalu nurun bejalai nitihka pemai kaki. Nyau kepuas ke bejalai meraka sungai, nurun bukit, niki bukit, melungggang bukit sepiak datai mih Laja ba menua siti. Dia iya tepedaka rumah orang. “Kada enda tu, rumah Bunsu Remaung ke digiga aku ngelamatu,” ku Laja bejaku kediri. Nadai orang ninga. Dan ensurai ke endur Laja nyandih nyau beteguyat dipuputka ribut baka ti madahka nya mih rumah Bunsu Remaung. Laja duduk ba bandir kayu nya lalu ngunsutka ubat mali ba semua tubuh iya. Udah nya iya lalu nyapa orang ti bisi ba rumah ka baru udah dipeda iya nya tadi. 
     “Jadi rumah kita?” pia ku Laja. 
     “Jadi, lalu mih niki. Nama nuan laun endar datai. Kami ditu benung naku antu pala ulih aku di menua sepiak din.” pia ku anak Bunsu Remaung.
     “Tentu banchat tu munuh menyadi aku. Lagi dik bakih. Gamal dik jai. Empai nemu dengah aku dik nya,” ku Laja dalam ati. Laja lalu niki ke rumah. Duduk. Iya dinahka ai tuak enggau utai empa bukai. Siti nadai mih diempa iya. Mata seruran engkining antu pala ka benung ditaku bala indu remaung ba puak ruai Bunsu Remaung. Enda berasai labuh ai mata nelusur kuyu chelum manis iya. Ati seruran sinu ingatka pemarai menyadi indu iya.
     “Lapa mata nuan wai tak belai?” tanya anak Bunsu Remaung.


     ”Eh...laban tepuk asap orang ari setak nyin,” saut Laja. Nasib bendar bisi asap kepul-kepul enda balat sebelah ruai bekau orang berapi ngena api kayu. Hari maya nya ngalih lemai. Maya indu remaung bepandukka asi enggau lauk.
     Malam nya, rumah Bunsu Remaung richah rami. Sida ke nemu bepantun lalu nyadaka pantun diri. Sida ke nemu bekuntau nyau mantaika bungai pencha, betempapka papan enggau pah. Laja bungah enggau bala remaung lalu numi sida enggau ai tuak. 
     Tawas hari, peda betelakak bala remaung gali laban udah kelalu mabuk. Nyau enda teangkatka tubuh diri. Bejalai pan nyau tepawir. Gegile. Semina anak Bunsu Remaung ke bedengah pala Tambung aja agi regas. Laja pan lalu berunding, ngiga akal. Berundingka chara munuh anak Bunsu Remaung nya. 
     “Aram unggal. Nganjung aku pulai dik. Aku nyau enda ingatka jalai pulai ke menua kami. Nguluka aku nuju Bukit Tinggi pama mih,” pia ku Laja.
     “Au mih...unggal. Nganti ditu dik, aku ka beradu,” ku anak Bunsu Remaung.
Tinggal siku nya tama ke bilik, Laja berumban-rumban ngambi pala Tambung ka digitang ba tiang tengah puak ruai. Pala nya tadi lalu diengkah iya ba temilah. Enda lama udah nya, anak Bunsu Remaung lalu datai. Seduai lalu bejalai nuju Bukit Tinggi. Kira ngalih hari, seduai lalu datai ba tinting bukit. 


     “Apu,mayuh amat tebu ditu unggal,” ku Laja. 
     “Dik ka makai tebu? Lagi aku munsika dik,” ku anak Bunsu Remaung.
     Anak Bunsu Remaung ka enda nemu dalih iya lalu mantap-pemantap tebu ke bisi dia. “Lagi nuan ensepi. Ukai aku enda kala makai tebu. Menua kami din mayuh agi tebu,” ku Laja bejaku dalam ati. Tembu nya, anak Bunsu Remaung munsi tebu lalu dipangkil iya. Maya iya kusir-kusir makai tebu, Laja ke endang udah besedia ari tadi lalu mumpung pala anak Bunsu Remaung nya. Putus dua. Tepelanting pala nya tadi ngagai madang tebu. Nyau tekeching darah pansut ari rekung anak Bunsu Remaung. Meda diri ka udah tebunuhka anak remaung nya, Laja lalu manjung. Naka penginggar-inggar munyi terachat letup senapang. Manjung gaga. Parai mih anak remaung nya. 
     Udah nya, Laja lalu bejalai pulai nuju rumah panjai sida ti dikumbai menua Lepung Bebelat. Bejalai kenu iya enda ngetu-ngetu. Babas, duri, tunggul endang ditujah magang. Datai di rumah, pala Tambung lalu ditampung baru ngagai tubuh Tambung. Diunsut indai iya chekur pulai, jerangau pulai enggau utai pulai ti bukai. Enda lama udah nya, kekebut kaki jari indu nya. Peda kekebut luak ati. Peda nyau angkat!
     “Sapa ti ngenanika aku tinduk bemimpi. Sapa ti ngerak aku tinduk jenak,” ku indu nya bejaku dalam pua kumbu. Kerebakka orang pua kumbu. Indu nya angkat lalu merap indai iya. Udah nya sida serumah ka bisi dia lalu ngerandau Tambung. Tudah Tambung lalu nusui diri dibai orang ke menua bukai. 
     Pap! Dinga munyi semetap. Dinga tachuh bala remaung di luar kuta tiga puluh serak ka digaga sida. Seninjik bendar menyadi bujang indu nya tadi ditepu sida serumah dalam kuta tiga puluh serak. Di atas kuta nya dikelalin sida enggau bulu landak. Ati sida endang sigi ngadang bala Bunsu Remaung begigaka anak iya ti udah enggau Laja. 
     “Oh...anang kitai ngelaban anak mensia. Angat tubuh enti dulu mungkal. Ukai salah iya. Aram pulai kitai,” ku Bunsu remaung mai bala iya pulai. Bulu landak nya nandaka sida dulu mungkal. Nama dih, anak Bunsu Remaung nya parai tang indu nya tadi idup baka selama. 
     Nya mih kebuah kitai Iban diatu enda tau bepungkal sekalika enggau jelu tauka enggau antu. Takutka diri kena puni “Taju” remaung. Buya kena tauka makai budi. Endang udah bisi tekelanjur ngereja pengawa ti enda betul. 



JELU NUBAI

Ditusun: John Adam Gilbert
Menya bala jelu baum nubai. Katuai aum sida leboh nya Badak. Iya lalu ngirum ka temuku tali mai samoa jelu empuru baum. Nya alai datai magang ga samoa jelu udah dikumbai Badak empuru. “Kabuah aku ngirum ka temuku tali mai kita baum nubai,” ko Badak.”Nya alai nama runding kita maioh ninga jako aku ?” Ko iya. Nya alai saut samoa sida jelu bukai madah ka diri bela deka enggau nubai. “Deka meh kami tu enggau nubai,” pia ko saut bala jelu. “Enti kita sama bela deka enggau nubai ari timpoh kitai maia ke muai tubai,” pia ko Badak.

Nyadi saut bala sida jelu bukai madah ka dua hari puang katiga lalu muai tubai. Palan alai bala empuru, ko jako sida, ba pala Rantau Mirah Mata. Nya alai hari siti, sida lalu sampal nurun nubai. Datai sida ba endor ke deka alai muai tubai, dia sida lalu belangkau. Belangkau meh sida sehari-hari nya. Hari pan nyau malam, langkau sida pan tembu ga digaga sida iya. Nyau tawas hari siti, sida lalu sampal nurun muai tubai. Nubai sida sahari-hari nya. Hari pan lemai sida pan badu ga nubai. Sida pan bulih bendar ga ikan sahari nya.

Udah tembu makai lemai nya, sida lalu mela ikan ke ulih nubai. Leboh ikan udah tembu bela lalu dipanggai ka sida atas para. Sida lalu nyalai ikan nya. Api dipenjadi ka sida pemanah iya pemau, takut ka salai angus. Sida pan lalu nadai tentu tindok ga malam nya sama bela ngintu api. Tumu pagi siti, sida lalu nurun nubai baru. Apin sida nurun, sida dulu belator ka bagi tuboh ngibun salai sahari nya. Nya alai ator maioh, orang ngibun salai sahari nya Rusa seduai Babi. Udah nya samoa orang bukai nurun magang ga nubai.

Udah ngelebus orang maioh ke nurun nubai, dia Rusa seduai Babi tu tadi lalu kiroh bambi ka kayu kena nyalai ikan. Kira nyau semak maia tengah hari pia meh hari, benong seduai duduk dalam langkau ngibun api salai, dia seduai bisi ninga utai nyelai bendar memunyi. Utai ke memunyi nya tak munyi gu-u kabut hari jai. Dinga tak lalu baka dengum, baka redup. Dinga tak munyi ke mansang semak ka semak.

Leboh utai nya nyau semak, dinga seduai tak bisi jako orang. Tang jako iya inggar bendar. Munyi ke di langit din nyawa utai nya dinga seduai ;

“Toum ka Tumba !, Indai Ragum nadai dia !, Nyau mansai sungai kara ,!Bulih undang empa mata !, Ni asai salai uchu ?

Tuom ka tumba !, Indai Ragum nadai dia !, Iya ke dulu aku empa !, Iya ke dudi aku ma !, Ni asai salai uchu ?”

“Nama utai ke munyi nya ?” pia ko seduai bejako enggau pangan diri.”Enda nemu meh” pia ko siko. Peda seduai nyau ayan utai nya. Peda tak Antu Raya dih utai ke munyi nya tadi. Antu regup-regup datai ari babas. Gamal iya mua pemesai-mesai utai. Pending iya baka ke bulih mesai daun chapan. Mata iya baka ke bulih mesai buah terong kanggan. Betis iya bulih mesai putan. Ngeli iya bigi-igi bulih mesai buah pisang tanam.

Meda utai bakanya, “Ukai utai ditan” pia ko seduai. Seduai pan lalu beguai belanda rari. Tinggal seduai rari, dia Antu Raya lalu ngulam salai sida. Empa iya dia salai alah sampai ka abis. Pulai bala nubai lemai nya, dia sida nemu salai udah abis. “Mua meh pengerugi kitai tu deh” pia ko bala maioh. Udah nya Rusa seduai Babi lalu nusoi Antu Raya ke datai lalu makai salai. Seduai madah ka diri amat takut, enda berani nan ka Antu Raya bengat mesai nya.

“Pagila lak ka tua ngibun salai,” ko Kera nganu Nyumboh. “Barang iya meh. Nadai tentu jako ga aku tu. Barang bai pangan,” Pia ko Nyumboh nyaut Kera. Nyau tawas hari siti, samoa orang bukai lalu nurun magang ga nubai. Kira maia hari nyau ka tengah hari lalu datai baru ga utai baka ke dipeda Rusa seduai Babi kamari. Seduai lalu ninga iya bejako ga munyi tu ;

“Toum ka Tumba !, Indai Ragum nadai dia !, Nyau mansai sungai kara !, Bulih undang empa mata !, Ni asai salai uchu ?

Tuom ka tumba !, Indai Ragum nadai dia !, Iya ke dulu aku empa !, Iya ke dudi aku ma !, Ni asai salai uchu ?”

Meda utai bakanya Kera seduai Nyumboh lalu nyau ga ngasor ka diri rari. “Antu nya ! Ukai nya utai ditan,” pia ko seduai. Seduai lalu nyau engkechit niki puchok kayu. Antu Raya nya tadi lalu datai, lalu makai salai sida alah sampai ka abis. Nama agi deh, ngenjing keru-kerup munyi salai nya dipapa ka iya kadalam nyawa. Enda lama agi, peda tak lingkap salai ba para dijamah iya.

Pulai ga bala maioh lemai nya nubai. Dia sida lalu nemu salai udah abis ga empa Antu Raya. Udah nya lalu tusah ga ati sida jelu tu tadi. Sida tusah meda ikan lalu nadai tau bedau. Kengka ikan ke udah ulih nubai seruran abis ga diempa Antu Raya. “Puntan mih kitai tu baka menasan jalai jelu. Labah mih kitai tu baka buah merunjau ulu,” pia ko sida bepantun ka diri ke lebu udah nubai lalu nadai utai ulih. Nyau pagi hari siti, dia bala maioh nyau abis geli ati ngibun salai. Sida bela madah ka diri nadai berani ngibun salai.“Lak ka aku ngibun salai saharitu. Enti kita ka biak nya abis takut. Kami katuai tu enda kala rari ngapa.” Pia ko Badak.

Nyau tawas hari, samoa orang bukai abis nurun nubai. Tinggak tudah Badak kadiri-diri diau di langkau. Kira nyau maia hari tengah hari pia, dinga lalu datai baru ga utai munyi ke dulu kamari. Utai nya datai ari babas. Dia mih dan kayu nyau bakakerak patah ruyak kena teruju iya. Iya ke bejalai nengah kampong baka kitai ke bejalai nengah madang kemunting. Puchok pala iya ama ayan ama enda pansut ari madang kayu. Leboh Badak meda Antu Raya madai utai mesai-mesai nya utai, dia iya lalu takut. Moa iya lalu puchat kelat. Iya lalu nyau maring ka diri rari. Antu Raya nya lalo bejako ga munyi jako iya ke didinga Kera seduai Nyumboh kamari. Tembu iya ke bejako, iya lalu makai salai sampai abis.

Pulai ga orang ke nubai lemai nya, sida nemu salai nadai tinggal siko agi di para. Sida lalu nanya Badak “Ni nuan ke madah ka diri enda rari dih Tuai ?, Nama tu salai kitai silik diempa Antu Raya ?” pia ko orang maioh nanya. “Es !, nadai nemu chara ngelaban antu mesai nya, kita pan rari mih enti meda iya.” Pia ko Badak. Nyau tawas pagi hari siti, dia orang lalu belator nurun nubai baru. Sida lalu basoh-asoh ngibun salai sahari nya. Samoa sida abis enggai. “Indah nuan katuai kitai dih rari meda antu nya. Kami ka biak tu anang dikenang agi enda rari,” pia ko jako bala maioh. “Nadai penyadi kitai, enti bakatu. Nama penyadi salai enda di ibun. Nya alai lak ka kami duai sambi Tekura tu ngibun salai kitai saharitu,” pia ko Pelandok.

Pagi nya, dia orang maioh lalu nurun nubai. Pelandok seduai Tekura lalu kiroh ngaga pasak. Seduai lalu ngambi rutan. Iya mih kira hari nyau ka tengah hari, dinga datai baru ga Antu Raya. Iya lalu ngangau ga munyi nyawa ke kemari ;

“Toum ka Tumba !, Indai Ragum nadai dia !, Nyau mansai sungai kara !, Bulih undang empa mata !, Ni asai salai uchu ?

Tuom ka tumba !, Indai Ragum nadai dia !, Iya ke dulu aku empa !, Iya ke dudi aku ma !, Ni asai salai uchu ?”

Leboh Antu Raya nya datai semak langkau, seduai lalu ngelalu ka iya. “Lalu aki !. Lalu kitu !” pia ko seduai. “Au uchu !” pia ko iya. Iya lalu dudok sendi moa langkau. “Manah bendar bau salai seduai tu uchu” pia ko iya. “Eh !, lantang ka aki” ko seduai.”Ila baru kitai sama makai salai.” “Kapa seduai rutan enggau pasak nya dih uchu ?” pia ko Antu Raya. “Eh.., kena kami duai makau pala. Langit deka runtoh nyah. Enda lama da iya deka runtoh. Kami duai enggai kena tinggang iya runtoh. Barang kitai besai agi gamal nya ga jampat agi kena tinggang langit,” pia ko Pelandok.

“Oh ! Enti melinya, lak ka enggi aku dulu pakau lagi uchu,” ko Antu Raya.”Kada nuan nakal lagi dih aki ?” pia ko seduai iya. “Nakal enda pan uchu, barang baka iya meh. Anang ga nyawa aku bebadi kena tinggang langit runtoh,” pia ko Antu Raya.“Alau mih aki. Tang nuan enda tau enda gali tingkap,” pia ko seduai nganu iya. Antu Raya nya pan lalu ningkap ka diri ba tengah tanah, ba moa langkau. Pelandok seduai Tekura lalu berengkah nanchang kaki, lalu nanchang jari Antu Raya. Seduai lalu makau pala iya enggag rutan. Udah nya baru seduai mantang pala iya enggau pasak teras. “Akai uchu ! Akai !” pia ko Antu Raya. “Tat ka aki. Enda iya pedis lagi. Taja asai pasak baru masok nya dah aki,” pia ko seduai.

Udah nya seduai lalu mantang samantang. Antu Raya nyau rauh-rauh. Tang iya enda tau angkat laban udah ditanchang seduai kaki jari. Udah nya Antu Raya tak lalu enda ngeleda agi. Nyawa iya tak lalu apus dia. Kerubong pala iya nyau runtoh dipasak seduai ngena pasak teras. Nama agi dih, bangkai Antu Raya nyau bejumboh ba moa langkau. Kira maia orang ke nubai nyau ka pulai, dia Tekura seduai Pelandok lalu belalai ba babas sendi tisau langkau. Leboh bala orang ke nubai datai semak langkau dinga terauh nyawa sida tekenyit. Sida tekenyit meda bangkai Antu Raya. Sida lalu nyau bebar rari. Belanda mih sida naka ulih, bisi terap, bisi tetingkap. Bisi tepapa ka pun kayu, bisi tekait ba randau. Dinga nyawa Kera nyau kerah-kerah di puchok kayu. “Dini alai Pelandok seduai Tekura tu ? kada enda udah ditelan Antu Raya seduai tu ? Naka mih enti nyema seduai tu tak ditelan Antu Raya idup-idup,” pia ko jako bala jelu dia. Dia mih bala jelu tu ninjau-ninjau ari jauh. Deka mansang semak, enda ga berani, takut ka antu nya angkat lalu nyuap sida.

“Nadai meh chara kitai tu pulai ka langkau. Mua mih ikan kitai buot enda dibela malam tu. Nadai pendiau-nendiau bendar ga antu nya tak gali nyempal moa langkau kitai,” pia ko Badak ke nyadi tuai nubai. “Au ah,” pia ko bala jelu bukai.”Nya baka hari tu nyau malam. Dini alai kitai diau malam tu lagi?” Nya alai lalu tusah bendar mih ati bala sida jelu tu tadi. Benong sida tusah ati berunding ka nya, peda tak pansut Pelandok seduai Tekura. Seduai lalu belanda ngagai bala jelu bukai. “Nama main seduai ?” pia ko Badak. “Eh..ngambat kita. Meda kita laun pulai. Nyangka kita maioh bulih ikan,” pia ko Pelandok. “Kumbai kami udah ditelan Antu Raya segala-gala seduai tadi,” pia ko Badak. “Ukai nya bala nangkap manok dalam kerungan. Indah manok dalam kerungan dih agi tau lepas,” pia ko Tekura.” “Aram kitai pulai ka langkau,” pia ko Pelandok. “Enda kami berani kin. Nama nyin Antu Raya gali ngempal moa langkau kitai,” pia ko sida bukai.”Eh, nadai nya diketakut ka Antu Raya. Indah kami dua Buat ke berandau enggau iya saharitu dih enda takut” pia ko Pelandok. “Aram mih. Lagi kami duai dulu ngulu ka kita,” pia ko seduai. Nya baru bala jelu lalu betusun-tusun nitih ka seduai. Datai sida din, baru nemu antu nya udah mati. Sida nyau meda darah iya mirah malut pala iya. Dilah iya nyau melulor pansut ari nyawa.

“Kati ko chara seduai munoh utai mesai tu dih ?” pia ko bala sida maioh nanya seduai. “Alit bendar ati kami berunding ka chara seduai tebunoh ka antu mesai nya” ko jako bala sida maioh. “Tak tangkap kami dua. Udah nya pasong, lalu pasak kami dua pala iya ngena pasak teras,” pia ko Pelandok. “Nya baru tau dikumbai kering. Nya pengemit seduai, ulih ga antu nya bunoh seduai,” pia ko Gajah. Ninga jako Gajah melinya, lalu luar gamal moa Pelandok seduai Tekura. Seduai lalu tuchum malik ngagai pangan diri.

Udah badu sida makai lemai nya, baru Badak bejako.”Kitai tu nadai agi tubai. Nya alai pagila kitai tu mulai ka diri. Ikan ke udahulih kitai saharitu, salai kitai manah-manah malam tu lagi.” Dia bala maioh enda tentu tindok, nyalai ikan semalam-malam nya. Nyau tawas pagi siti, nya baru sida bedua ikan. “kati ko ator bedua ikan tu dih tuai ?” pia ko jako bala maioh nanya Badak.  “Eh,..nadai nya maioh macam. Besai tuboh beri maioh agi untong. Mit tuboh beri mimit agi ga untong,” pia ko jako Badak ke nyadi Tuai nubai. Nya alai salai ikan lalu dipedua sida nitih ka jako tuai sida nya tadi. Udah tembu pedua, samoa lala sama bela ngambi untong diri. Tang samoa sida ke mit gamal, enda lantang ati laban ator pedua bakanya.“Tusah laban pedua Badak, Mit kelikit, Besai Kelikai. Mit tuboh mimit agi go untong. Besai tuboh besai agi ga untong,” pia ko Pelandok seduai Tekura.

Udah nya samoa bala jelu lalu ngemas rengka diri lalu nurun ka perau. Sida lalu terus belayar pulai. Sekumbang sida merau ngulu ai nya, dia bala jslu baka ranggak gali lalu tindok. Nyau kelama-lama udah nya, semina Tekura seduai Pelandok agi ngeluan enggau ngemudi ka perau. Benong orang maioh udah jenak tindok, dia Tekura seduai Pelandok berunding enggau pangan diri. “Tak rugi perchuma tua diakal orang leboh bedua ikan tadi,” pia ko seduai.”Uji enti tua enda munoh Antu Raya kamari, kapa dih ngumbai kerat ikan bisi dibai pulai, tisik iya pan enda meh kitai meda. Ikan kitai tentu ga abis dipajoh antu nya.

Tang nya ga baka leboh ke bedua ikan tadi, tua ga mimit agi untong diberi sida.” “Aku nemu akal,” pia ko Tekura. “Uji ambi nuan tisik ikan dia. Udah nya tampal mata sida genap iko. Udah nya lagi ambi nuan penimba kerubong nyiur nyin lalu tungkup ba ai dalam ruang perau. Lepas nya lagi, baru tua manjong, madah ka munsoh bisi datai.” Udah nya lalu mupok ga tudah Pelandok ngambi tisik ikan. Iya lalu begadai-gadai nampal mata genap iko sida jelu nya ngena tisik ikan. Udah nya iya lalu ngambi tachu, lalu tungkup ka iya tachu nya dalam ruang perau.

Dia meh achu nya tadi lalu regup-regup kena bai ai engkebut dalam ruang perau. Udah nya seduai sama angkat manjong lalu ngenjun perau. “Angkat ! Munsoh nitih ka kitai ! Peda nyin layar sida!” pia ko seduai. Tekenyit samoa orang ke tindok ninga nya seduai. Sida lalu menchelak, tang mata enda meda utai. Mata sida serepan kena tampal tisik ikan. Sida arap ngumbai diri amat bisi meda layar perau munsoh.”Oh..enti bakatu rari kitai !” pia ko Badak. Pelandok seduai Tekura lalu temebur muai diri ka ai. Orang bukai pan lalu sama terjun magang. Sida lalu sama nyemerai lalu niki ka tebing. Sida nadai begulai enggau pangan agi. Sida bela ngasor ka pala diri rari. Sida sama bela nidup ka nyawa diri.

Nyadi Tekura seduai Pelandok tu tadi sama betah nyelam. Sereta terjun, dia mih seduai lalu nengelam ka diri. Seduai lalu belalai baroh burit perau. Leboh samoa orang bukai udah nyau rari magang, dia seduai lalu pansut. Seduai lalu niki ka perau baru. Lalu nyau mih seduai pulai naban ka perau. Leboh seduai sangkai di pengkalan, dia seduai lalu ngambi samoa ikan ke tinggal dalam perau nya. Bala jelu bukai tu tadi lalu tasah sebelah kampong dalam menoa nya.



NGINSAP DANAU

Ditusun: John Adam Gilbert
Nyau kelama udah nya, baru sida jelu bukai nemu reti pengawa Tekura seduai Pelandok. Sida nyau nemu reti pengawa seduai ke udah ngakal sida bakanya. “ Nya alai,” pia ko sida. “Kitai tu enda tau enda malas. Bunoh enggau seduai na ulih kitai.”

Ninga jako orang maioh deka munoh seduai melinya, dia seduai lalu rari. Tekura rari lalu terjun kadalam danau. Pelandok rari, lalu masok dalam perigu pun buloh aur. Leboh bala jelu ke deka munoh iya nya tadi datai semak pun aur nya, dia iya lalu berengkah numbit-nenumbit batang aur nya. Nama agi dih, samoa daun aur ke mati di puchok lalu bakaberai laboh. Nyadi tanah ngelingi pun aur nya luchak. Samoa daun ke laboh ari puchok ngenjing bakachukak sebelah tanah melit pun aur nya. Mea utai bakanya lalu ngenong dih bala jelu ke deka munoh iya. Sida enda berani mansang semak agi ngagai pun aur nya. Sida ngumbai daun ke bakachuit lekat ba tanah nya tukak ditan Pelandok. Benong sida betegenong ngeliling pun aur nya, dia dih Pelandok lalu ngangau.

“Mansang mih Enti kita deka munoh aku ! Mansang kitu !” pia ko Pelandok. “Eh, enda kami munoh nuan. Enti nuan deka madah ka kami endor Tekura belalai .” pia ko bala maioh. “Au, lagi mih aku ngulu ka kita ngagai endor iya” pia ko Pelandok. Udah nya baru sida nitih ka Pelandok ngiga Tekura ba danau. “Lagi asai Tekura. Iya ngenemu ka diri beduan kitai,” pia ko chakap bala jelu bukai. Leboh sida datai ba danau, dia sida sama berintai-rintai bediri ngeliling tisau danau. “Tekura tentu bisi dalam danau tu. Tang barang ko runding kitai ngulih ka iya,” pia ko Pelandok. “Nadai runding bukai. Tak insap engau ai ba danau tu, Insap sampai ka Tekura nyau ayan, nya baru kitai nyamai munoh iya. Aam diatu samoa kitai enda tau enda sama sereta nginsap ai danau tu,” pia ko jako Badak meransang bala maioh.

Udah nya samoa jelu baka tungging nginsap ai danau. Tudah Pelandok pan sama ngelulu ka diri naka ulih enggau orang bekenanas dia. Laban bala ke bengat maioh nginsap ai, enda lama iga peda lalu berupai langkang ai danau. Nyadi enggi Badak laban iya ke tegar agi nginsap nyau ulih nensang enggau libut burit. Nyau kalama-lama peda ai nyau mupok langkang selangkang. Nyau keleju peda lalu ayan kurau kerubong belakang Tekura. “Bah, nya iya ! Alau tangkap !” pia ko jako Badak. Meda nya bakanya, lalu melunchat dih tudah Pelandok tu tadi. Dia lalu ngelulu ka diri terap. Tak enda mukai-mukai dih iya ke terap nya tadi lalu tetumbit ka libut tensang burit Badak. Nama dih, tak lalu tingkil mih libut tensang burit Badak. Peda ai nyau tebuboh baru pansut ari nya lalu ngisi danau. Danau nya lalu penoh baru laban ai.

“Lapa nuan bakanya ?” pia ko Badak nganu Pelandok. “Ukai pia. Aku ga deka merejok mantap Tekura, tang enda mukai-mukai bendar ga aku lalu terap,” pia ko Pelandok. “Anang iboh ka nya. Insap baru mih ai tu,” pia ko jako bala maioh. Udah nya lalu insap sida baru ga. Iya mih nyau ka ayan belakang Tekura, lalu melunchat baru ga Pelandok, lalu numbit tensang burit Badak. Peda techabut baru ga tensang, lalu tebuboh ga ia pansut ari nya. “Oh, enti bakatu enda danau tu ulih insap kitai. Anang bakanya, manah kitai ngiga chara bukai ngulih ka iya,” pia ko bala maioh. “Nyadi runding aku,” ko Badak, “Manah Menarat nya asoh nyelam Tekura kai kitai. Iya tentu betah agi ari kitai maiohtu nyelam.” “Kami tu nadai bantah. Barang ko nuan ia mih Tuai. Patut penemu nuan nya ko kami maioh tu,” ko sida bukai.

Nya alai Menarat lali nyelam. Iya mai ilan sabilah kena iya bamok enggau Tekura. Datai menarat ba semak Tekura, dia dilah iya lalu kelur-kelur. Iya lalu bejalai semak Tekura. Dia Tekura garing-garing enda kebut-kebut baka ke uah mati. Eka Menarat tak datai lalu mantap iya enda ga berani, laban iya nemu siko nya kebal. Udah nya baru Tekura bejako. “Oh ! lalu Punggal !” pia ko iya. “Es…, nadai lalu-lalu ! Aku tu datai sigi deka mai nuan bepantap,” pia ko Menarat. “Eh..nya pan dudok dulu mih. Enti nya kabuah nuan, lantang ka tua. Lagi mih tua bepanap. Ukai nya baka ke rari, aku ga enda mindah ari tu. Dudok dulu mih. Makai pinang dulu mih tua,” pia ko Tekura.

Menarat tak enda memunyi mending ka Tekura. Dia mata iya kilap-kilap. Dilah iya kelur-kelur. Iya lalu mansang, lalu dudok nyendi Tekura.Benong seduai dudok dia Tekura lalu bejako. “ Ia nama reti kitai bebunoh diri sebilik, diri sekaban. Enti pangan bisi salah ba ati tak kejako ka enggau manah,” pia ko Tekura. “Ukai takut ka nuan munoh aku, ga aku unggal. Tang enggai ka kitai bisi bebadi ngapa nadai kabuah-buah. Ukai seput tua ulih ganti enggau tajau dua, tajau tiga.”

“Aku ga ari asoh bala maioh,” ko Menarat. “Nya mih runding ka enda manah, ko aku” pia ko Tekura. “Enti munyi nya nyau bebunoh, nyau belaya diri sama diri mih tua. Ukai nya sida iya pedis ila. Nuan, tua, aku ke pedis. Aku ke mansut ka jako melinya tadi unggal, ukai tegal aku takut ka diri mati. Mati ukai ulih dikenggai ka kitai enti udah datai ba maia. Tang kitai anang ngaga diri bebadi nadai kabuah,” pia ko Tekura. “Enda ! Aku enda surut ngapa ! Aku ga diasoh orang. Nya alai ilang aku tu mesti mandi darah nuan,” pia ko Menarat.

“Aku unggal, enggai beduan nuan engau jako. Enti nyema tua tak bepantap, apin temu bagi alah enggau menang. Ukai nuan enda nemu aku. Tang tua enda tau nadai pedis. Tua tulih ka pemedis, sida Badak rangkai ngeli ketawa ka tua ila,” pia ko Tekura. “Nuan unggal anang nguji mujok aku. Aku enda tau enda ngamat ka semaia aku enggau sida Badak. Aku enda tau enda bedengah nuan,” pia ko Menarat. “Kitai nyemaia utai ngapa enda manah ko aku,” pia ko Tekura. “Anang nuan majak ka runding nuan nya agi. Manah nuan nina ka aku betusut. Ukai nya bisi orang bukai kitai tu,” pia ko Tekura. “Bakatu ko munyi tusut kitai, enti nuan deka ninga.” “Nyadi Tekura–Ra, Pelandok–Rok, Kijang–Rang, Menarat-Rat, Badak-Rak, Tupai-Rai, Mayau-Rau, Ukoi-Roi, Babi-Ri." 

"Nya nyah munyi tusut kitai. Dini nya bisi orang bukai. Samoa kitai tu endang sama saum aki ini. Nya alai ko aku, anang tua belaya. Nya kabuah aku ngangau ka nuan punggal adi, enggai ka nuan enda nemu reti kiai,” pia ko Tekura. “Nya endang amat munyi ko nuan nya,” pia ko Menarat. “Tang kada orang arap, enti aku nusoi utai munyi ko nuan nya ?” pia ko iya. Jako iya pan nyau lembut ga ninga jako Tekura madah ka sida sama ukai orang bukai. “Eh,..nadai nya pemar dah. Uji unsut enggau darah pinang ilang nuan nya. Lagi datai nuan din, padah ngagai sida, padah ka aku udah mati,” pia ko Tekura.

Nya-a, udah nya seduai lalu sama ngunsut ilang Menarat enggau darah pinang. Udah nya baru Menarat lalu pansut ari dalam danau. Iya lalu niki ka tebing. Sereta iya datai ba tengah-tengah bala jelu, dia iya lalu manjong. Iya lalu mantai ka ilang. Nama agi dih, lalu ngenong bala jelu meda ilang iya nyau mirah chirak-chirak balut darah. “Peda kita ! Ilang aku mirah balut darah. Diatu Tekura udah mati. Mimit pan ena mih iya ngelaban. Nama dih, tak mina nyemelih iya aku,” pia ko Menarat nusoi diri. Dia bala maioh lalu sama sereta manjong. “Nya baru amat betul berani ! Nya baru amat tau dipuji !” ko sida.

Udah nya samoa sida jelu sama pulai ngagai menoa diri empu. Sida lalu arap ka Tekura nya tadi amat udah parai dibunoh Menarat. Nya alai ko jako Tuai, samoa orang ke nemu nampil ka Tusut Ngapa, nya dikumbai Tusut Tekura. Udah nyau magang samoa jelu tu tadi pulai, nya baru Tekura mansut ka diri ari dalam danau. Iya lalu bejalai neresa menoa nya dia. Enda lama iga alai iya meda Pelandok benong tindok betudong daun buan. Peda iya liur siko nya ngenjing bepupu pansut ari mulut. Nyawa iya rangap-rangap baka ke udah apus. Datai iya dia, lalu tumbit iya burit Pelandok. Pelandok lalu ngesai ka diri angkat.  “Ni nuan ke udah mati dih Sambi ?” pia ko Pelandok nanya Tekura. “Eh, ukai kitai tau nadai akal dih Sambi. Enti kitai nadai akal, amat mati mih laban orang. Tang Pemintar enggau Penemu nya dikena kitai idup begulai enggau orang,” pia ko Tekura. Udah nya seduai lalu mupok ga mulai ka diri.



NGABAS PENINGGI LANGIT

Ditusun: John Adam Gilbert
Nyau kalama udah bekau nya, nya alai sida jelu baum baru. Katuai aum sida iya Badak. Dia dih Badak lalu ngirum ka temuku tali ga mai orang empuru baum. Empat hari puang, kelima alai bala lalu datai empuru. Endor sida iya empuru nya di tuchong Bukit Rabong. Leboh samoa jelu udah datai dia magang, alai Badak lalu bejako. “Nyadi kitai tu,” ko iya, “Baum ngabas peninggi langit. Enggai ka enti kitai enda ngabas lalu enda nemu peninggi iya.” 

“Au, manah bendar mih utai ke dibai nuan perunding ka kitai maioh tu, Tuai,” pia ko saut sida bukai.”Tang sapa bagi kitai tu berani ngabas peninggi iya kin ka dih ?””Nya bepanggai ba kita maioh. Sebarang ko jako maioh nya mih kin. Aku empu tu enggai enda madah dulu, tentu enda tau,” pia ko Badak. “Bah ! sapa bagi kitai bukai nya berani nguji deh ?” pia ko iya ga nanya sida. “Aku tu deka,” pia ko Kenyalang.”Tang dih aku tu lembau kadiri. Sebarang kita bukai nya deka nambah aku,” pia ko iya. “Au, nuan nya patut Kenyalang, laban nuan tentu tau terebai. Kami bukai tu mar bendar, laban kami tu enda tau ngelulu ka diri terebai,” pia ko jako bala maioh.

“Bah ! Sapa kita bukai nya ka pangan iya dih ?” pia ko Badak. “Mar bendar, laban enda tau terebai. Ati tu enda lembau nemuai ka langit kin,” pia ko saut orang maioh. “Pasal sayap nya nadai nusah kitai, laban sayap nya tau dilekat ka kitai dudi ila. Tuboh ke nyanggup diri ka pangan Kenyalang tu giga dulu,” pia ko Badak. “Enti munyi nya, aku tu deka.” Pia ko Kera. “Enti nuan deka, nyawa nuan uji ka dulu,” piak ko Badak. “Au, nyawa nuan uji ka dulu, enti nyawa nuan deka nyaut enggi aku,” pia ko Kenyalang.

Udah nya lalu, “Enggang !” pia ko Kenyalang. “Kachik keraah !” pia ko Kera neran ka nyawa iya nimbal enggi Kenyalang. “Oh ! Enda nyadi enti nyawa munyi nya,” pia ko jako orang maioh. “Uji aku,” pia ko Pelandok. “Enggang !” pia ko Kenyalang. “Puut suut-suut-suut !” pia ko Pelandok ga nimbal nyawa Kenyalang. “Oh ! lapa nyawa ngenyai nya ! Apin deka nyadi, enti nyawa agi munyi nya,” pa ko jako orang maioh. “Uji aku,” pia ko Babi. “Enggang !” pia ko Kenyalang. “Embuss ! Embuss ! Embuop ! Embuop !” pia ko Babi nimbal nyawa Kenyalang.

“Oh ! Apin deka nyadi,” pia ko orang maioh. “Uji aku” pia ko Ukoi. “Enggang !” pia ko Kenyalang. “Au-o-o-ong !” pia ko Ukoi meraung nyaut Kenyalang. “Oh ! Apin nyadi enti nyawa agi munyi nya,” pia ko jako orang maioh. Nya alai udah nya, lalu nguji diri magang mih samoa sida jelu bukai, ang nyawa sida lalu enggai nyadi nimbal enggi Kenyalang. Udah nya baru orang ngasoh Beruang. “Uji nuan ga Tuai?” pia ko sida nganu Beruang. “Tau ga nguji, enti kita ngasoh,” pia ko Beruang.

Udah nya lalu, “Enggang !” pia ko Kenyalang. Udah nya anti sida nyaut, lalu enda ga tudah Beruang nyaut. “Lapa nya dih lalu enda disaut ?” pia ko orang maioh nganu iya. Enda ga Beruang engkebut. “Lapa nya lalu enda disaut nuan dih !” pia ko orang maioh merak pending Beruang. Nya baru iya ninga utai ko orang. “Nama utai ko kita ?” pia ko Beruang. “Nya mih kenyalang udah ngenggang lalu minta nuan nimbal iya,” pia ko orang maioh nganu iya. “Kati ko ako nimbal iya dih ?” pia ko Beruang. “Keba nuan tu mandap kau,” pia ko sida nganu ia. “Kati ko aku enda nanya ngagai kita. Aku ga enda ninga !” pia ko iya.

“Oh ! Enda nuan tau enggau Kenyalang terebai kelangit. Nuan ga bengal, enda ninga jako orang,” pia ko orang maioh nganu Beruang.  “Ukai nya baka ke enda tau enda . Ia ga pengelantang ati kitai deka nemuai kelangit. Enda iboh kelangit pan idup mih kitai tu. Ukai nya bisi madu renyuan di langit din !” pia ko Beruang nyaut orang maioh. “Es ! Kitai ga endang ukai deka ngiga madu renyuan. Kitai deka ngabas peninggi langit,” pia ko Badai ke nyadi Tuai Aum sida bejako. “Nya nuan, nama nadai utai dikerindu ati nuan enggai enggau orang ngereja. Dini kitai tau bakanya,” pia ko iya. “Aku ga ukai enggai, tang enda tau ga ko kita,” pia ko Beruang. “Es ! Badu agi betalat ka jako melinya,” pia ko orang maioh. “Uji pajak ka pengawa kitai tu tadi.” Pia ko jako sida.

Udah nya baru orang ngator tudah Tekura. Dia mih iya ngeringak ringkap-ringkap atas batang. “Kati ko nuan dih Sambi, deka nuan ka pangan Kenyalang kelangit ?” pia ko bala maioh. “Enda nemu baka iya mih. Utai ga apin diuji,” pia ko iya. “Alau, kangau ka dia,” pia ko sida nganu kenyalang. “Enggang ! Enggang !” pia ko Kenyalang nebah nyawa iya. “Changki-ingkook ! Changki-ingkook !” pia ko Tekura nyaut nyawa Kenyalang. “Ah ! Nya baru nyadi, enti munyi nya !” pia ko orang maioh. Nama dih lalu chapoh mih orang dia. Sida gaga ka Tekura nemu nyaut Kenyalang. “Tu baru iya. Nyadi mih kitai ngabas langit, enti udah bakatu,” pia ko orang maioh.

Udah nya baru sida ngambi upih pinang kai sayap Tekura. Kebat sida upih pinang kai sayap iya. Lalu lekat ka sida buah nyiur sigi enggau ai kena iya manjah upih nya enti iya ngeriut laban panas. Udah kemas samoa perengka dikena seduai terebai katas kin diadu ka orang, nya baru seduai lalu angkat.
“Udah nya lalu, “Enggang !” pia ko Kenyalang. “Changki-ingkook !” pia ko Tekura. “Enggang !Changki-ingkook ! Enggang ! Changki-ingkook !” pia ko seduai iya besaut-saut nimbal pangan lalu terebai katas kin.

Terebai deras mih seduai baka upas kesulai tandang. Terebai bapit-apit mih seduai baka seit tandan pinang. Tau nginda mih seduai baka bekia. Tau ngindang mih seduai baka lang. Dia dih samoa sida jelu tu tadi ngenjing baka rangap ngila ka seduai terebai. Kalama agi tinggi agi, kalama tinggi agi ga seduai terebai. Keleju-leju baru seduai nyau nadai dipeda agi. Samoa bala jelu tu tadi lalu mulai ka diri magang. Nyau kapuas-puas seduai ke terebai, nama upih nya ngeriut lalu dipanjah Tekura enggau ai nyiur. Keleju-leju abis ai nyiur tu tadi. Nadai mih utai agi dikena manjah upih nya. Upih nya lalu ngeriut.

“Nadai mih penyadi aku enti bakatu. Upih tu ga ngeriut. Ai nyiur udah abis, nadai agi kena aku manjah iya,” pia ko Tekura. “Eh, pajak ka mih. Enda jauh agi Nyin langit,” pia ko Kenyalang. “Udah dipeda langit ari tu.” “Enggai tu nyadi dipajak ka dah. Parai aku tu lagi. Laboh aku tu,” pia ko Tekura. Udah nya Kenyalang makin terebai tinggi satinggi katas kin. Tekura tu tadi makin laboh mansang baroh kabaroh kitu. Tekura lalu malut diri ngena upih, lalu laboh. Meda utai bakanya Kenyalang pan lalu nikal. Iya lalu enda nyadi ngabas langit.

Laboh mih tudah Tekura tu tadi lalu tepanggai ninggang sapak dan sibau. Dia mih iya lalu tepanggai ba selepak dan sibau. Buah sibau nyau lebat bendar. Iya ga benong kechirak mansau. Dia mih tudah Tekura tak kawih-kawih enda tau nurun, enda tau niki. Dia mih iya tak sendat ba sapak dan sibau. Buah sibau nya pan nyau mansau samansau. Bala jelu nyau maioh mansa iya dia. Sida lalu nanya iya “nama utai gaga nuan dia Sambi,” pia ko sida. “Eh ngibun buah sibau tu !” pia ko saut Tekura.



ATAU TANAH

Ditusun: John Adam Gilbert
Nyau kalama udah nya, mansa tudah Beruang. “ Oh Sambi !” ko Beruang. “Nama utai gaga nuan dia ?”. “Ee, nuan enda meda pemanah buah sibau nya mansau ? Nya mih utai di ibun aku ditu,” ko saut Tekura. “Uji aku niki,” pia ko Beruang. “Ni tau dih. Nya alai aku ngibun enggai ka orang niki,” pia ko saut Tekura. “Eh ! Anang nuan munyi nya. Nuan aku tumbit lagi,” pia ko Beruang. “Dini tau bakanya. Nya utai dikenggai aku. Dini kitai tau tak mungkal pangan ngaga laya,” pia ko Tekura.

Udah nya tak enda liat agi ati Beruang. Iya lalu niki. Datai iya ba pun dan, lalu numbit Tekura. Nama dih, lalu laboh ga mih tudah Tekura, ga udah ditumbit Beruang. Laboh mih iya nya tadi lalu bebaring tama lubang kebong. Nama agi dih, Beruang makai buah sibau, nyau betekerak munyi dan sibau dipaut iya. Empa iya dia buah sibau, peda nyau muyas gamal puchok sibau udah dilampin iya. Dia dih tudah Tekura tu tadi regup-regup dalam lubang kebong. Iya enda tetemu ka jalai pansut. Dia mih iya seruran bekerawis dalam nyin. Nyau kelama iya udah bekerawis, dia iya bisi tetemu ka kerimpak buah nyiur ke dibai iya terebai rekutai.

Udah nya datai sekeda bala jelu bukai, lalu nutu buah sibau nya. Sida lalu meda Tekura regup-regup dalam lubang kebong. “Nama gaga nuan dia Sambi ?” pia ko sida bukai nanya iya. “Eh, ngali atau tanah,” pia ko iya. “Kati asai atau tanah dih Sambi ?” pia ko tanya jelu bukai. “Oh, nyamai dih,” pia ko iya.Udah nya lalu tikau ka iya mimit. Lalu diempa bala jelu bukai. Nama dih, ga buah nyiur, ni enda nyamai. Udah nya lalu datai menatai ga jelu bukai. Samoa sida barang udah ensepi atau tanah nya lalu terjun magang kadalam lubang. Sida sama madah ka diri deka enggau numbak tanah nya, ngali atau iya. 

Nyau kalama lubang nya mansang dalam sadalam. Leboh atau tanah nyau nadai agi temu sida, lubang nya jauh bendar udah dalam. Leboh sida deka mulai ka diri, sida lalu enda nemu jalai pansut, enda nemu jalai niki ari dalam lubang. Dia dih bala jelu nyau bejeloh dalam lubang ngiga jalai pansut. Udah nya baru Badak ke nyadi tuai jelu lalu bejako, “Anang bakanya, bepangkat kitai. Barang besai ari baroh. Barang mit agi ari atas,” pia ko jako iya. Udah nya sida lalu bepangkat. Nyadi Badak laban iya ke besai, iya ga ari baroh. Udah nya lalu ditangkan ka Rusa seduai Babi, Beruang enggau Kijang. Udah nya baru sida jelu bukai ke mit-mit agi nangkan ka sida nya. Nya-a , dia mih sida belator bediri ba belakang pangan. Betangkan-tangkan mih sida nya tadi nitih ka pengemit gamal. Mit agi katas agi, mit agi katas agi.

Udah nya nyau pengabis orang datas din baru Tekura seduai Pelandok. Seduai iya pan nyau semak moa lubang datas din. Engkechit seduai ari nya lalu nyau pansut. Kejang seduai deka mupok, dia Badak lalu bejako, “Nya alai seduai tau pansut. Tang seduai enda tau enda ngambi kayu ka ramu kena ngaga tangga. Tangga nya jalai kami pansut ari dalam lubang tu. Bala maioh tu ditu nyau lapar magang. Nya alai seduai enda tau enda beramu enggau naka penyampat. Enti seduai enda beramu, nadai penyadi kami tu ditu, mati keberuran enda tau pansut,” pia ko Badak ngajar Tekura seduai Pelandok.

“Au,” pia ko seduai nyaut. Udah nya seduai lalu merejok, lalu nyau tama babas. Samoa bala jelu ke tinggal dalam lubang lalu andal ati nganti seduai pulai ngambi tangga. Dia mih sida nyau bakalepoi lapar. Sida nyau meliur bubur, nyau ngantok nat ka diri lapar. Leboh Pelandok seduai Tekura nyau jauh ngejang ka lubang nya tadi, dia seduai lalu dudok. Pelandok lalu bejako, ko iya, “ Dalam runding aku nadai chara tua ngambi utai ka tangga. Nya baka nuan nyau kurus. Ukai main pengelama nuan udah enda makai. Nya ga baka nuan udah tepanggai ba puchok sibau. Nya ga pengelama nuan udah diau dalam lubang kebong. Alah, saharitu, baru nuan pansut. Ukai nuan bisi udah makai ngelamatu.”

“Au, amat munyi ko nuan nya,” pia ko Tekura. “Manah tua ngiga pamakai dulu. Tang enti sida Badak nemu tua ila, tentu sida deka munoh tua. Nama sida deka munoh tua ila, nuan ensurok batang teras nyin, ila aku niki unak rutan nya,” pia ko Tekura. “Au, barang ia mih,” pia ko Pelando. Udah nya seduai lalu sama bejalai kadiri, ngiga pemakai kadiri empu. Nyadi bala sida jelu bukai nya tadi nyau baka kasak dalam lubang nganti seduai pulai mai tangga. Anti sida iya datai, nadai ga seduai datai.

“Ess !” pia ko Badak.”Enda seduai tu ulih anti kitai agi. Nadai seduai tu dikarap ka kitai ngambi tangga. Nya alai enti kitai tu udah pansut ila, sepi asai seduai nya. Bunoh enggau seduai nya ! Nyadi diatu, samoa kitai bela ngerut lalu maut tanah ba tisau lubang tu. Paut kitai ari tisau tu lalu bai ngagai tengah lubang. Tanah nya kena kitai nambun tengah lubang, awak ka lubang tu mansang mabu. Enti iya udah mabu agi, nya baru bisi jalai kitai pansut,” pia ko jako Badak. Dia samoa jelu lalu berengkah maut lalu nambun lubang. Lubang nya pan mansang mabu-semabu. Nyau keleju baru samoa jelu ulih mansut ka diri ari nya. Nama agi dia, sida nyau peloh kangas. Sida ga lapar, nyau abis meliur bubur bekau ke nambun lubang nya tadi.

Sereta pansut mih bala jelu tu tadi, dia sida lalu terus ngiga Tekura seduai Pelandok. Nya mih ngeli sida Beruang, sida Kijang nya kerakikit empa pemedis ati udah dikeduan seduai nya tadi. Sida lalu nyakap diri deka munoh seduai, nama seduai bisi temu lagi. Ari jauh bala jelu tu tadi, angkat dih Pelandok seduai Tekura endang lama udah ninga sida.”Tentu nya bala sid Badak ngiga tua. Sid nya tentu deka munoh tua. Manah tua rari,” pia ko Tekura. Seduai lalu rari. Pelandok lalu nampal mata diri enggau umbang buah kundong. Tampal iya mata dua piak, lalu tampal iya tugoi ngena umbang buah kundong. Nama agi gamal iya dih, mata tepelut, burit pansut. Iya lalu ngali ka diri baroh batang teras. Nyadi Tekura nya tadi lalu ngait ka diri ba unak semambu.

Udah nya lalu datai bala sida jelu ngiga seduai. Datai sida dia lalu meda Tekura ngeringak kating-kating lekat ba unak semambu. “Akai indai ! Akai Apai ! Mati aku tu ! Alau ulih ka aku tu. Enda mukai-mukai bendar ga aku deka narit rutan nya tadi lalu dikait unak semambu tu,” pia ko iya. “Enti enda nya, ni enda udah aku bulih rutan kena ngaga tangga, kena kita niki pulai ari lubang kebong tadi,” pia ko iya. Mansang sida jelu bukai lalu deka ngugut tudah Tekura ari unak. “Eh ! Anang kita ngaga iya bakanya. Iya pan pedis baka kitai. Alau, ulih manah-manah ka iya nya. Iya pan merinsa mih lekat dia,” pia ko Badak.

Bala jelu lalu ngulih ke Tekura ari unak nya jimat-jimat enggai ka iya pedis. Sereta udah ingkas Tekura ari unak, dia sida lalu ngiga Pelandok. “Bah, ni pelandok dih ?” pia ko sida. “Pelandok giga ulih kitai,” pia ko sida. Nama agi, sida lalu teregup nyeringkap babas nya dia ngiga Pelandok. Barang ke manjong-manjong, barang ke meraung-meraung ga mih sida dia ngiga iya. Barang ke meruik lalu meruik. Nya mih menoa nya dia ngenjing berauh laban nyawa sida. Nyau keleju sida udah bebelit dia ngiga iya, nya baru sida meda iya. Peda sida iya ngeringak sendat kena kepit batang teras dua iti berimbai. Dia mih mata iya melut. Tugoi iya pansut. Nyawa iya rangap-rangap nyau bepupu tutu langau.

Mansang dih bala jelu tu tadi, lalu deka ngapit tudah Pelandok enggau batang teras dua iti nya, awak ka iya jempit. “Oh ! Anang munoh iya ! Anang munoh ! Iya pan pedis baka kitai mih nat ka diri dia,” pia ko Badak. “Ulih ka iya ari batang nya, kasih ka iya,” ko Badak. Udah nya baru jelu tu tadi lalu seliboh, lalu sama megai batang teras nya. Nyau kapuas baru teras nya ulih baring ka sida. Nya baru tudah Pelandok bisi jalai pansut. Iya lalu angkat ari nya. “Akai-rai !” pia ko iya. “Nasib bendar ga kita lengkas datai. Enti enda pia, ni aku enda lalu bebadi jempit tinggang batang teras nya. Enda mukai-mukai bendar aku tadi deka ngulih ka anak kayu sekayu nyin. Leboh aku berindik ba batang teras tu, iya lalu begilik, lalu naban ka aku,” pia ko Pelandok.

“Nya mih,” pia ko Badak. “Amat seninjik mih utai ke bakanya. Kami sabuat tadi pan seninjik ga, enti bala bengat enda ngemaioh nya, pan enda mih ulih mansut ka diri ari lubang,” pia ko iya. Udah nya pelandok pan udah ga ulih angkat ari selepak batang teras. Tekura pan udah ga ingkas ari unak semambu. Nya baru samoa bala jelu tu tadi lalu mulai ka diri. Beruang pan pulai ga ngagai lampin iya di puchok gerunggang. Kera lalu mulai ka diri ngagai puchok ensurai datas Lubok Besai. Badak lalu terejun mandi ngagai Danau Arau. Babi seduai Rusa pan lalu nurun ga ngagai sepan seduai iya. Nyadi Tekura seduai Pelandok lalu betawing enggau pangan diri….


SABAYAN NUGAL

Ditusun: John Adam Gilbert
Nyau bisi antara hari udah nya, dia Tekura lalu betemu enggau Beruang. Udah nya seduai lalu baum berumah. Seduai berumah betampong dua pintu. Udah nya hari siti, dia Beruang nanya Tekura, “Kini ka nuan dih Sambi ?” pia ko iya. “Nadai, sigi deka nurun bejalai ngiga utai dempa,” pia ko Tekura. “Anang bakanya Sambi. Manah tua nanam pisang,” pia ko Beruang nganu Tekura. “Barang ko mih Sambi. Nadai tentu jako maioh ga aku tu. Enti deka nanam pisang, nya nanam ga mih,” pia ko tudah Tekura.

Seduai lalu sama nyau nurun ngambi tambak pisang. Udah bulih tambak pisang nya tadi, lalu sama ditanam seduai semak sukut langkau ari baroh dapor seduai empu. Udah ditanam lalu tumboh ga pisang nya tadi. Udah nya, nyau mansang besai sabesai ga meh pisang seduai iya. Tang dih pisang Beruang tu tadi, nama iya udah nyumbok lalu diupa iya. Nyumbok ga anak pisang nya lalu diupa iya ga. Nyadi enggi Tekura di teju ka iya besai. Nyau besai mih pisang nya, alah datai ka iya bebuah. Leboh buah pisang Tekura tu tadi nyau besai, dia dih Beruang lalu berengkah tetengok. Leboh buah nyau mansau, dia iya lalu bejako enggau Tekura.

“Enti buah pisang nuan nya udah midar ila, aku niki iya ka tua ?” pia ko Beruang. “Ni tau bakanya dih,” pia ko Tekura. “Nya ga pisang aku. Nya alai aku ga niki iya.” “Anang pan ko nuan. Enda mih aku iboh. Aku ga tau niki kadiri,” pia ko Beruang. Udah nya nyau mansau mih buah pisang Tekura tu tadi. Dia mih tudah Beruang, nama datai hari, bisi ga iya dudok changok-changok ba baroh pun pisang. Deka niki enda ga berani, takut ka Tekura nganu. Deka dudok jauh ari nya, irau ga ati ka buah pisang nya. Enda lama udah nya dinga ngangau iya. “Oh Sambi ! Mansau bendar buah pisang nuan nya peda aku. Uji aku niki iya kai tua Sambi ?” pia ko Beruang. “Anang Sambi ! Anang !” pia ko Tekura. “Ni nuan tau niki utai aku.”

Udah nya hari siti, dia dih buah pisang nyau mansau apus tangkai. Nyau enda liat agi dih tudah Beruang tu tadi. Liur iya nyau entali nitik ari mulut. Iya lalu terus niki ka puchok enda madah ngagai Tekura. Iya lalu nachak ka buah pisang. Nya mih umbang buah pisang tak bakarepak dibuai iya karanah. Meda puchok pisang nyau guyat-guyat lalu nurun dih tudah Tekura. Datai iya dia, meda Beruang benong enda malik majak ka diri makai buah pisang. Iya lalu ngangau ka Beruang. “Nama gaga nuan dia Sambi ?” pia ko Tekura. “Nama utai ditanya. Makai buah pisang. Aku ga tau niki,” pia ko saut Beruang.

Ninga nya melinya lalu nyabak mih tudah Tekura tu tadi. Nyabak mih iya dia,
“Isi enda embui, umbang embuang ! Isi enda embui, umbang embuang!” pia ko leka sabak iya teki-teki ba moa langkau. Enda lama peda tak lingkap pisang setandan diempa Beruang. Udah abis buah pisang setandan nya diempa iya baru iya nurun ari puchok. Datai iya ditanah, nama agi dih, gaga bendar gamal moa iya. Perut ga udah kenyang makai buah pisang. Tekura tu tadi tusah ati, tusah ka diri udah dikeduan Beruang.

Nyau bisi entara hari udah nya, leboh seduai sana turun kababas, dia tudah Tekura berunding dalam ati diri. “Beruang tu kelalu salah akal enggau aku. Nama iya ngereja utai, lalu deka beduan aku. Nama chara aku tu,” ko iya. “Anang guai, uji aku ngait ka diri ba unak jelai nyin,” Udah nya Tekura lalu ngait ka diri ba unak jelai. Dia mih iya betayun tunsang. Leboh iya ke betayun, dia iya lalu bejako, “Nyin sida apai, sida indai di sebayan benong nugal. Apai bebaju burong, betugal kurong. Indai beselok lintong, betanggui seraung,” pia ko Tekura. “Kati ko nuan tau meda sida apai, sida indai nuan ke udah mati di sebayan din ?” pia ko Beruang. “Nyin sida. Aku ga betayun ba unak tu. Nya alai aku tau meda sida,” pia ko Tekura. Dia mih iya berua tunsang. Pala iya melulor kabaroh. Dia mih iya seruran tayun-tayun ;

“Ayun uang upak ungkol isang !, Ruyak kandong lalang !, Nyin apai betugal kurong,, Bebaju burong !, Nyin indai betanggui seraung,, Beselok lintong !, Mua ga pengelengau ati aku, Ka sida indai, sida apai !, Tang semina udah naka, Tau meda sida bakatu, Pan udah pama ga.”, Pia ko Tekura. Dia mih ai mata iya seruran bakarenjoi nitik. Iya lalu ngelulu ka diri nyabak teki-teki sinu ka sida apai, ka sida indai iya di sebayan. Dia mih tudah Beruang tu tadi tak bengap-bengap ngapa moa ngemata ka Tekura betayun tunsang. Dia mih tudah Tekura seruran gut-gut bejako kadiri. Iya ngelulu ka diri meda sida apai, sida indai iya , Nugal di Sebayan din.

Nyau kapuas iya ngila ka Tekura betayun, dia Beruang lalu bejako, “ Uji aku betayun dia Sambi ?” pia ko iya. “Oh ..Anang ! Enda nuan tau betayun baka aku. Tambah ga enggai ka sida apai, sida indai tak rari meda gamalnuan lagi,” pia ko Tekura. “Aku ga deka nguji medaka sida apai indai aku,” pia ko Beruang. “Anang !” pia ko Tekura, “Enggai ka nuan ta bebadi ngapa lagi. Ukai upah tua tulih ka penusah ditu,” pia ko Tekura.  “Eh, enti nyema aku tak mati, kapa nya dih. Nya keba nyamai agi lalu begulai enggau sida apai, sida indai di sebayan din,” pia ko Beruang. “Enti udah munyi nya , barang ko nuan mih. Enti nuan berani nguji,” pia ko Tekura.

Udah nya Beruang lalu niki. “Nuan bepegai ditu dulu. Lagi aku ngelekat ka unak ba burit nuan,” pia ko Tekura. “Au.” Pia ko Beruang. Tekura lalu ngait ka unak ba burit Beruang; “Ni dih Sambi ? Bisi nuan meda sida indai nuan di sebayan ?” pia ko Tekura. “Nadai, Ah !” pia ko Beruang. “Anang guai,” pia ko Tekura, “Salah enti bakanya tadi. Uji nganti aku ngait ka unak tu dalam agi,” pia ko Tekura.

Dia iya lalu ngasor ka unak nya dalam agi ba burit Beruang. Iya lalu nanya Beruang baru. Beruang lalu madah ka diri nadai meda sida apai indai iya di sebayan din. “Oh ! Amat ga. Nuan ga apin betayun. Enti nuan udah betayun lagi, nya baru nuan bisi meda sida,” pia ko Tekura. “Ngadang nuan, aku nayun ka nuan,” pia ko iya. “Au, ngadang mih aku tu,” pia ko Beruang. Tekura lalu nayun ka Beruang. Udah nya peda tak lalu bekalih tunsang gamal Beruang. Udah iya tunsang dinga lalu merap. “Ni dih Sambi ? Bisi nuan meda sida apai nuan ?” pia ko Tekura.

Beruang lalu enda nyaut agi. Iya tak lalu merubus laboh ari unak. Iya lalu apus dia. Nama agi dih, iya ukai semina meda, tang lalu begulai enggau sida apai iya di sebayan din. Tekura pan lalu nyau ga mulai ka diri ngagai langkau seduai. Nya alai kadiri mih tudah tuai pulai, laban tudah Beruang ga udah nadai agi. Datai tudah Tekura ba langkau seduai, nyau sinu ga ati iya meda bekau tudah Beruang. “Enti nunda ka patut,” pia ko ati iya, “Tak bagi bela-bela mih buah pisang nya suba, nya baru ati sama lantang. Nya alai kati ko enggau, utai ga udah. Ukai nya ulih ambi pulai agi. Tang kagi tu ila, anang mih kitai agi baka kami dua Sambi beruang tu.” Tekura lalu bepantun ka jako santeran tu : “Ikan empirang, ikan empedi. Asai orang asai ga diri”




No comments: